Bruikbaarheidstoets nieuwe taaleisen

Het ministerie van OCW heeft opdracht gegeven een bruikbaarheidstoets uit te voeren om inzicht te krijgen in de toepasbaarheid van de nieuwe taaleisen in het mbo. Deze toets richt zich op de vraag of de taalindicatoren die door de expertgroep zijn voorgesteld ook daadwerkelijk bruikbaar zijn in de dagelijkse onderwijspraktijk. Mbo-instellingen spelen hierin een belangrijke rol. Zij onderzoeken de toepasbaarheid en geven aan waar onduidelijkheden zitten en waar zij kansen of knelpunten zien. De opbrengsten worden gebundeld en vormen een belangrijke basis voor het uiteindelijke advies dat de expertgroep begin 2026 aan het ministerie zal geven over de implementatie van de nieuwe taaleisen.

De bruikbaarheidstoets wordt uitgevoerd op vijf instellingen verspreid over het land, zodat een breed beeld ontstaat van wensen, mogelijkheden en uitdagingen. De toets beslaat beslaat drie opeenvolgende dagen, waarin steeds een andere invalshoek centraal staat.

De eerste dag staat in het teken van kennismaken met de taalindicatoren. Docenten onderzoeken welke elementen zij al herkennen uit hun eigen onderwijs en waar zij nieuwe kansen zien. Zij krijgen de ruimte om de indicatoren te koppelen aan hun eigen curriculum en om te verkennen welke aanpassingen mogelijk zijn. De focus ligt op begrijpen, verkennen en feedback geven. Alles gebeurt nog op conceptueel niveau. Docenten denken na over vragen als: wat betekent dit voor mijn lessen, welke onderdelen passen al bij mijn aanpak en waar zie ik mogelijkheden om studenten beter te ondersteunen in functioneel taalgebruik.

Op de tweede dag sluit een collega docent van een praktijkvak aan. Dit is een belangrijk onderdeel van de bruikbaarheidstoets, omdat de nieuwe taaleisen nadruk leggen op taalgebruik dat herkenbaar is voor studenten, zowel in hun toekomstige beroep als in het dagelijks leven. Docenten Nederlands en docenten praktijkvakken onderzoeken samen hoe de taalindicatoren zichtbaar en betekenisvol kunnen worden in de lessen.

Samen ontwerpen zij een les waarin beide vakgebieden elkaar versterken. Dit kan in de vorm van een gezamenlijke les of in twee afzonderlijke lessen die logisch op elkaar aansluiten.

Een voorbeeld is de samenwerking tussen een beroepsdocent van de horecaopleiding en een docent Nederlands. Samen werken zij aan een opdracht, waarbij studenten een thema-avond in het schoolrestaurant voorbereiden en uitvoeren. In de taalles schrijven en oefenen studenten menuteksten, reserveringsgesprekken en het presenteren van gerechten.

Tijdens de praktijklessen passen zij deze taalvaardigheden direct toe in gastgesprekken en servicehandelingen. Op de uiteindelijke thema-avond demonstreren studenten hun vakmanschap en professioneel taalgebruik in een realistische situatie.

De derde dag wordt gebruikt om terug te kijken op de les die gezamenlijk is uitgevoerd. Docenten bespreken wat zijzelf en hun collega hebben ervaren en vooral hoe de studenten reageerden. Welke inzichten leverde de samenwerking op en welke effecten waren zichtbaar in de klas.

Daarnaast wordt besproken wat docenten nodig hebben om de nieuwe taaleisen duurzaam toe te passen in hun onderwijs. Tijd zal hierin een grote factor zijn, maar de deelnemers worden uitgenodigd om verder te kijken dan dat. Welke materialen, handreikingen of vormen van ondersteuning helpen om de taaleisen goed te vertalen naar de praktijk? Welke zorgen hebben de deelnemers nog en over welke elementen voelen zij zich onzeker? Deze vragen geven waardevolle informatie over de randvoorwaarden die nodig zijn voor succesvolle implementatie.

De opbrengst van de bruikbaarheidstoets vormt een essentiële basis voor het advies dat de expertgroep aan het ministerie van OCW zal uitbrengen. Door ervaringen uit de praktijk centraal te stellen zal het advies beter aansluiten bij de werkelijkheid van het mbo. Daarmee draagt de bruikbaarheidstoets bij aan taaleisen die niet alleen inhoudelijk doordacht zijn, maar ook bruikbaar en herkenbaar zijn voor docenten en studenten.