Beroepsgerichte taaltaken in het kwalificatiedossier

Gepubliceerd:

29 januari 2025

Leestijd:

4 minuten

Het Kennispunt MBO Taal en rekenen krijgt regelmatig vragen over de beroepsgerichte taaltaken die in het kwalificatiedossier en het verantwoordingsdocument vermeld staan. Dit artikel gaat in op wat het verschil is tussen een kwalificatiedossier en een verantwoordingsdocument en wat de taaltaken nu wel en niet zijn.

Het kwalificatiedossier is een blauwdruk van de opleiding. Hierin staat beschreven wat de student moet kennen en kunnen. Ze is onderverdeeld in een basisdeel, een profieldeel en keuzedelen. Het basisdeel is bevat naast het beroepsspecifieke deel ook de voor het mbo vastgestelde generieke onderdelen te weten Nederlands, rekenen, loopbaan, burgerschap en, voor niveau 4, Engels.

Klik hier voor meer informatie over kwalificatiedossiers

Taaltaken in het kwalificatiedossier

In een kwalificatiedossier zijn kerntaken en werkprocessen beschreven waarin je ook het blok “vakkennis en vaardigheden” terugvindt. In dit blok kun je taaltaken tegenkomen. In het kwalificatiedossier van Travel, Leisure & Hospitality vind je bijvoorbeeld bij de niveau 3 opleiding zelfstandig medewerker Leisure en hospitality het volgende:

Kan korte en eenvoudige informatie over producten, diensten en mogelijkheden lezen en begrijpen in een 2e moderne vreemde taal.
Kan naar de klant/gast luisteren om de kern van de klantwens te begrijpen en verkoopmogelijkheden te signaleren in het Engels.

Een niveau 4 opleiding kent verplicht generiek Engels, een niveau 3 opleiding niet. In het verantwoordingsdocument dat bij elk kwalificatiedossier hoort, vind je terug welke indicatie men meegeeft aan het niveau behorende bij deze taaltaken.

Verantwoordingsdocument:

Hierin staat beschreven hoe een kwalificatiedossier tot stand is gekomen. Deze informatie maakt géén onderdeel uit van de kwalificatie.

Je ziet hier een hoger niveau Engels dan generiek op niveau 4 verplicht is en niveau A2 voor alle vaardigheden voor een 2^e moderne vreemde taal. Wat betekent dit?

Wat het niet betekent:

De genoemde niveaus zijn geen taaleisen waar een student aan moet voldoen om te kunnen diplomeren.
Het betekent ook niet dat alle vaardigheden met een generiek examen moeten worden geëxamineerd op het niveau dat in de tabel staat.

Wat betekent het dan wel?

De in de tabel beschreven niveaus zijn indicatief wat betekent dat de taaltaken die in het kwalificatiedossier beschreven staat overeenkomen met (onderdelen van) de vaardigheid en het genoemde niveau.
Dat het opleidingsteam keuzes moet maken ten aanzien van of en zo ja wat en op welke wijze zij de taaltaken in het examenplan willen laten terugkomen.

Afhankelijk van hoeveel van dergelijke taaltaken zijn opgenomen en hoe deze in verhouding staan tot de andere vakkennis en vaardigheden kan het team beslissen betreffende onderdelen te examineren of ze alleen formatief aan te bieden en dus niet te examineren. Van belang hierbij is je te realiseren dan je relevant en representatief moet examineren.

Relevant en representatief examineren

Met de komst van de herziene kwalificatiestructuur verdween de dekkingseis van meer dan 75% van de werkprocessen uit het waarderingskader van inspectie. Naar aanleiding hiervan wordt nu ingezet op het examineren van de essentie van het beroep. Van belang is dat de vakkennis, vaardigheden en het gedrag, nodig voor het uitvoeren van het beroep als beginnend beroepsbeoefenaar, in een goede balans worden geëxamineerd. Daarbij zijn de kwalificatie-eisen uit het kwalificatiedossier (of keuzedeel) bepalend. Voor het examineren van de kwalificatie maakt het onderwijs met het beroepenveld een relevante én representatieve keuze. Basis is de inhoud van het beroep.

Meer informatie over dit onderwerp vind je in het spiekbriefje relevant en representatie examineren op de website van Kennispunt MBO Onderwijs en Examinering

Spiekbriefje Relevant en representatief examineren

Taaltaken en de slaagzakregeling

Genoemde beroepsgericht taaltaken zijn geen separaat generieke onderdelen maar maken deel uit van één of meer kerntaken in één of meer werkprocessen. Het wel of niet aantonen van het beheersen van die beroeps specifieke taaltaak is dus geen aparte taaleis op grond waarvan de student kan zakken of slagen.

Mag een school ervoor kiezen het vak over de volle breedte te examineren?

Nee, alle vaardigheden examineren zou een verzwaring van de opleiding betekenen terwijl het alleen maar gaat om een specifieke beroepshandeling als onderdeel van één of meer kerntaken in één of meer werkprocessen.

Wat betekent dit concreet voor de taaltaken in het kwalificatiedossier?

Concreet betekent dit, dat je als onderwijsteam veel ruimte hebt in het bepalen of en zo ja op welke wijze je een moderne vreemde taal examineert als het geen generieke vereiste is. Je kunt het opnemen als opdracht in de BPV of een proeve van bekwaamheid, je kunt er specifieke beroepsgerichte examens voor ontwikkelen of inkopen en je kunt kiezen het niet te examineren. De gemaakte keuzes moeten vanzelfsprekend goed worden onderbouwd.